(…) Zasadniczą cechą ustroju, w którym żyję, jest dążenie do zawładnięcia umysłem ludzkim. Zaczyna się to w szkole poprzez budowanie takiego świata duchowego, gdzie wszystko jest jasne, jednoznaczne i „dookreślone” . ”Dookreślenie” przez konieczności władzy nie polega li-tylko na modelowaniu… Read More ›
Artykuły
Stanisław Piasecki – „Sztuka i charakter” [1938]
Epoka liberalizmu, której początek sięga znacznie dalej w głąb historii, niż to się potocznie przyjmuje, bo aż do renesansu, wytworzyła specyficzne pojęcie tzw. artysty, czyli człowieka obdarzonego talentem, który z tej racji stoi ponad normami”, obowiązującymi zwykłych ludzi. U schyłku… Read More ›
Stefan Żeromski – Literatura a życie polskie [1915]
Było życzeniem zespołu ludzi nauki i praktycznego rzeczoznawstwa, którzy zapoczątkowali wykłady ściśle gospodarcze w Zakopanem, ażeby w szeregu odczytów poświęconych zobrazowaniu potrzeb i nasuwających się zagadnień życia społecznego na chwilę najbliższą — znalazł się również krótki wykład o roli literatury… Read More ›
Adolf Bocheński – „Aktualność idei jagiellońskiej” [1937]
Moda na idee Bardzo modne jest obecnie poszukiwanie rozmaitych idei dla naszej polityki zagranicznej. Zapomina się przy tym niekiedy, że takie idee nie zawsze były zbyt pożyteczne dla państw, które je głosiły. Pomijając już nieszczęśliwe skutki idei samostanowienia narodów dla… Read More ›
Wigilijny wieczór a polska rzeczywistość [25 grudnia 1918]
Po wiekowej niewoli sen się spełnił naszych ojców. Do krwi wylewanej przez kilka pokoleń polskich, krwi ofiarnej „za wolność waszą i naszą” – europejska wojna dorzuciła straszliwą hekatombę krwi przelanej przez miliony żołnierzy wszystkich narodowości świata, aby stało się zadość… Read More ›
Stanisław Piasecki – Gwiazdka hordy [1935]
Zaczyna się to już jakoś w pierwszej połowie grudnia. I nie wiadomo właściwie na czym polega. Ale jest w atmosferze. Dla każdego wyczuwalne. Jeszcze w kalendarzu sporo zostało kartek do tych dwóch, czerwonych. Jeszcze się o świętach nie mówi wiele…. Read More ›
Witold Gombrowicz – „Łańcuch nietaktów” [1936]
Czytelnicy znają przebieg małego, lecz prawdziwego dramatu jaki zdarzył się pomiędzy nimi, a Brunonem Schulzem i mną, w ostatnim numerze Studio. Ponieważ ja wywołałem dramacik, mnie przystoi wygłosić jego morał. Sens sprowokowanego przeze mnie eksperymentu w najprostszym ujęciu przedstawia się,… Read More ›
Jan Emil Skiwski – „Łańcuch szczęścia” [1936]
W miesięczniku literackim Studio znajdujemy na miejscu naczelnym próbkę korespondencji między p. Witoldem Gombrowiczem i p. Brunonem Schulzem. Najpierw pisze p. Gombrowicz, do p. Schulza, następnie p. Schulz do p. Gombrowicza i wreszcie raz jeszcze p. Gombrowicz do p. Schulza…. Read More ›
Rocznik Literacki 1937 o „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza
Stan duszy, z którego zrodziła się ta dziwaczna i męcząca książka, jest ważniejszy i o wiele bardziej interesujący niż ona sama. Ten stan – w innych rejestrach duchowych – wyraził kiedyś Dostojewski „jękiem”: Boże, ja mira Twojego nie prinimaju! I… Read More ›
Artur Sandauer o Witoldzie Gombrowiczu [1965]
„Musimy” – doradza Gombrowicz krytykom – dojrzeć poza dziełem człowieka”; trzeba, aby książka wyrastała nam […] z czyjegoś przeżycia”. Słuszność tej uwagi potwierdzi się, jeśli spróbujemy uchwycić sens korektur, jakie on sam wprowadził do nowej edycji „Ferdydurke” (Warszawa 1957). Z… Read More ›